Dwa żebra Adama

Jadwiga Turkułłówna, bezrobotna stara panna, odwiedza grób stryja w miasteczku Gody. Spotyka Rutkiewicza, burmistrza i przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej, który oferuje jej posadę archiwistki. Do jej zadań należeć ma gromadzenie materiałów dla przyszłego historyka Godów i rejestrowanie aktualnych wydarzeń. Turkułłówna staje się obserwatorką i kronikarką życia w szybko rozrastającej się miejscowości.
W archiwum sporo czasu spędza młody, przystojny inżynier Nowicki. Sugeruje on, by główną promenadę miasteczka nazwać imieniem Adama Mickiewicza. Pomysł ten nie podoba się burmistrzowi, który proponuje na patrona ulicy Jana Wiktusa, zasłużonego mieszkańca Godów, przebywającego od lat na kontrakcie w Afryce. Turkułłówna i Nowicki, zaintrygowani tą postacią, przeglądają akta Wiktusa. Z dołączonego do nich listu dowiadują się, że w Etiopii jest on związany z niejaką Paolą, chociaż w Godach pozostawił żonę Helenę, mieszkającą zresztą naprzeciwko domu archiwistki. Nowicki odwiedza samotną Wiktusową, by rzekomo wynająć u niej pokój, w rzeczywistości szukając okazji do romansu. Pani Helena jednak wiernie czeka na powrót męża.
Odbywa się narada w sprawie nazwania głównej ulicy. W naradzie biorą udział przedstawiciele najważniejszych grup w miasteczku. Prawie wszyscy popierają pomysł, by promenada przyjęła za patrona Mickiewicza, aczkolwiek każdy robi to z innych powodów. Gdy Rutkiewicz obstaje przy swojej propozycji, Górnicki wyjawia, że Wiktus powraca do Godów. Zgromadzeni postanawiają za wszelką cenę zatrzymać go w miasteczku. Wysyłają do Heleny delegację, by upewnić się, że kobieta zachowa się właściwie.
Po przyjeździe Wiktus zostaje powitany przez przedstawicieli władz, ale ignoruje ich, gdy tylko zauważa żonę. Wkrótce potem Turkułłówna podczas spaceru nad rzeką staje się świadkiem ich rozmowy. Helena próbuje dowiedzieć się, czy mąż podczas pobytu w Afryce był jej wierny, ale ostatecznie uznaje, że przeszłość nie ma znaczenia dla ich związku.
Rutkiewicz doręcza Wiktusowi list, z którego ten dowiaduje się, że Paola Campobella, kobieta, z którą związał się w Etiopii, przyjeżdża do Polski. Kilka dni później w Godach zjawia się piękna, tajemnicza Włoszka. Nie mogąc się porozumieć z mieszkańcami, trafia do archiwum. Z jej słów wynika, że jest ona żoną Wiktusa, a nie jego kochanką, jak sądziła Turkułłówna. Postawiony między młotem a kowadłem mężczyzna wmawia Włoszce, że w Polsce obowiązuje wielożeństwo, zaś Helenę przekonuje, że Paola wkrótce wyjedzie, zatem należy okazać jej tradycyjną polską gościnność. Cała trójka zamieszkuje w jednym domu, chociaż każdy zajmuje oddzielny pokój. Paola okazuje się miłą, pracowitą osobą i po początkowych trudnościach kobiety zaczynają się dogadywać.
Burmistrz dowiaduje się, że Paola jest oficjalną, „urzędową” żoną Wiktusa. Boi się kłopotów, ale Janowi odpowiada obecna sytuacja: dwie kobiety zgodnie dbają o jego potrzeby, rywalizując o miano lepszej żony. Obserwuje to Turkułłówna, potajemnie popierająca nietypowy trójkąt.
Piękna Włoszka wywołała w miasteczku ogromne poruszenie: mężczyźni wykupują rozmówki polsko-włoskie, kobiety – makaron spaghetti, młodzież zaczepia cudzoziemkę na ulicy. Wśród konserwatywnych mieszkańców zaczyna jednak narastać oburzenie. Grupie niezadowolonych przewodzi dyrektor Jerzy Woźniak. Wraz z kilkoma dewotkami odwiedza Turkułłównę, by dowiedzieć się, jak wygląda codzienne życie w domu Wiktusów. Kiedy kobieta kpi z samozwańczych stróżów moralności, jedna z dewotek wulgarnie ją obraża. Tłum oburzonych zmierza do budynku partii, gdzie sekretarz Górnicki obiecuje przyjrzeć się tej sprawie. Przeprowadza z Wiktusem rozmowę, podczas której straszy go karą za bigamię.
Dyrektor Woźniak wykorzystuje demonstracje pod domem Wiktusów, by odwiedzać kochankę. Jak się okazuje, jego zgorszenie budzi nie to, że Wiktus żyje z dwiema kobietami, lecz że robi to jawnie, podczas gdy on musi ukrywać, że zdradza żonę.
Z województwa przyjeżdża komisja, która ma rozstrzygnąć spór wokół nazwy ulicy. Odkrywa, że niechęć burmistrza do Mickiewicza sięga jego szkolnych lat, kiedy to Rutkiewicz miał ocenę niedostateczną z polskiego. Próbują przekonać go do odrzucenia osobistych uprzedzeń w imię wspólnego dobra. Mężczyzna odmawia i w efekcie zmuszony jest złożyć rezygnację. Turkułłówna deklaruje, że w geście solidarności również odejdzie, jednak były przełożony odwodzi ją od tego zamiaru.
W niedzielę Wiktus zjawia się w kościele z dwiema żonami, wywołując skandal. Wolnomyśliciel Maczek w imieniu młodzieży prosi Paolę o udział w jam session, jednak Włoszka odmawia. Aptekarz i Turkułłówna rozmawiają o kwestii wielożeństwa. Żona Maczka, apodyktyczna despotka, która rządzi w domu żelazną ręką, robi mu z tego powodu awanturę.
W rozmowie z księdzem Wiktus przyznaje, że wziął z Paolą ślub cywilny, więc z punktu widzenia Kościoła nie pogwałcił sakramentu małżeństwa, a jedynie popełnił cudzołóstwo. Prokurator sprowadzony donosem Woźniaka uznaje z kolei, że w obliczu prawa to Paola jest prawdziwą panią Wiktus, zaś Helena, z którą bohater zawarł tylko ślub kościelny, oficjalnie nie może być uznana za jego żonę. Tak czy inaczej, nie ma mowy o bigamii, zatem nie jest to sprawa dla władz.
Pod domem Wiktusów zbiera się wściekły tłum. Podczas szarpaniny Turkułłówna występująca w obronie sąsiadów zostaje spoliczkowana. Demonstranci uciekają na wieść o przybyciu milicji.
W Godach zbliża się dzień uroczystego oddania do użytku pierwszej dzielnicy mieszkaniowej i głównej ulicy. W uroczystości mają wziąć udział zagraniczni dziennikarze. Górnicki prosi, by zaopiekowała się nimi Paola. Wiktus zgadza się, ale Włoszka po raz pierwszy mu się przeciwstawia. Helena staje po jej stronie. Zakrzyczany mężczyzna opuszcza dom. Turkułłówna obserwuje przez okno, jak Paola pakuje walizkę i pisze list.
Następnego dnia Paola oprowadza włoskich gości po kombinacie, podczas gdy Wiktus i Helena uczestniczą w imprezie na rynku. Po części artystycznej były burmistrz zostaje poproszony o odsłonięcie tabliczki z nazwą nowej ulicy. Z radością przekonuje się, że nie widnieje na niej nazwisko Mickiewicza – główna ulica Godów nosi miano „Trzech Wieszczów”.
Kiedy Turkułłówna wraca do domu, spotyka Paolę, która przekazuje jej list do męża. Włoszka zdecydowała się opuścić Polskę zrozumiawszy, że swoim przyjazdem mimowolnie przysporzyła ukochanemu mężczyźnie wielu problemów. Jadwiga oddaje list Wiktusowi, który szepcze „chwała Bogu”. Zawiedziona takim finałem romantycznej historii archiwistka zostaje sama, odrzuciwszy wcześniej propozycję Nowickiego, który chciałby ją odwiedzić. (AP)