opis filmu
Tłum przed gmachem. Sala Romy. Napis nad sceną: "Wara imperialistom i opiekunom niemieckim od granic zachodnich Polski".
W. Gomułka - przemówienie.
Mapa Polski.
J. Cyrankiewicz - przemówienie.
| 00:00:00:18 | Czołówka: "POLSKA KRONIKA FILMOWA 31/46". |
| 00:00:21:21 | Tłum przed gmachem. |
| 00:00:27:02 | Sala ROMY. Prezydium. |
| 00:00:32:07 | Sala (zza pleców mówcy). |
| 00:00:35:06 | Władysław Gomułka na mównicy. |
| 00:00:37:22 | Gomułka przemawia. Nad nim afisz z napisem: "Wara imperialistom i opiekunom niemieckim od granic zachodnich Polski". |
| 00:00:56:16 | Publiczność. |
| 00:00:59:12 | Gomułka kontynuuje. |
| 00:01:01:09 | Zasłuchani odbiorcy przemówienia. |
| 00:01:04:13 | Gomułka. |
| 00:01:09:02 | Widownia (ujęcie z góry). |
| 00:01:12:02 | Gomułka. Znużony mężczyzna (Cyrankiewicz) - poniżej mówcy. |
| 00:01:18:02 | Hilary Minc. |
| 00:01:20:14 | Gomułka. |
| 00:01:26:20 | Piotr Jaroszewicz (w mundurze generała) i Marian Spychalski (w cywilu). |
| 00:01:29:20 | Gomułka przemawia. |
| 00:01:33:06 | Oklaski. |
| 00:01:36:07 | Gomułka. |
| 00:01:42:01 | Mapa Polski - nowe granice. |
| 00:01:57:18 | Oklaski. |
| 00:02:02:14 | Józef Cyrankiewicz przemawia. |
| 00:02:17:20 | Głowy słuchaczy. |
| 00:02:20:15 | Cyrankiewicz na mównicy. |
| 00:02:23:00 | Publiczność. |
| 00:02:40:08 | Cyrankiewicz. |
| 00:02:47:00 | Publiczność. |
| 00:02:50:04 | Cyrankiewicz. |
| 00:02:57:03 | Publiczność oklaskuje mówcę. |
tekst lektorski
Potężnym protestem odpowiedziała cała Polska na proniemiecką mowę Byrnesa. Na olbrzymim wiecu w sali Romy w Warszawie w obecności ambasadora Francji, generalicji polskiej i dziennikarzy zagranicznych zabrał głos minister Ziem Odzyskanych wicepremier Gomułka:
"Trudno było, obywatele, przypuszczać, aby amerykański sekretarz stanu dla spraw zagranicznych mógł się zdobyć na takie przemówienie, jakie w Stuttgarcie wygłosił do Niemców, do Polaków i do całego świata. Naród polski wyciągnie z tego przemówienia należyte wnioski. Aby na świecie nie było żadnych nieporozumień w sprawie naszych granic zachodnich, możemy oświadczyć, że granice te są nie tylko granicami Polski, że na ich temat z nikim dyskutować nie będziemy [okrzyki, oklaski]. Świat cały powinien zdawać sobie jasno sprawę z tego, że nad Odrą i Nissą [!] Łużycką znajduje się najdalej na zachód wysunięta granica Słowiańszczyzny" [oklaski].
Równie twardo i nieustępliwie zabrzmiały słowa generalnego sekretarza CKW PPS Cyrankiewicza:
"Nie ma pokoju świata bez bezpieczeństwa polskiego narodu. Bezpieczeństwo zaś polskiego narodu, zabezpieczenie od niebezpieczeństwa niemieckiego, to granica na Odrze i Nissie [oklaski]. I dlatego tam - niezależnie także od praw historycznych - tam jest dzisiejsza i jutrzejsza polityczna granica pokoju i niepodległości. Tej granicy naród nasz bronić będzie wespół z wszystkimi narodami, które tak samo rozumieją bezpieczeństwo i pokój jak my" [oklaski].
Polska nigdy nie pozwoli by ziemie śląskie i pomorskie stały się przedmiotem przetargów na międzynarodowych giełdach politycznych.
komentarz
Wygłoszone w Stuttgarcie przemówienie amerykańskiego sekretarza stanu Jamesa Byrnesa stało się na wiele lat punktem zapalnym w stosunkach między Polską a Zachodem. Zakwestionowanie przez niego polskich granic na Odrze i Nysie i uzależnienie ich akceptacji od przeprowadzenia demokratycznych wyborów wzbudziło zrozumiały sprzeciw komunistów. Odpowiedzią była seria protestacyjnych zgromadzeń w różnych miastach kraju. Podnoszona w sali warszawskiej Romy przez Władysława Gomułkę „granica słowiańszczyzny” nie była argumentem poważnym; bardziej racjonalne było stanowisko Józefa Cyrankiewicza o faktycznym powojennym porządku geograficznym. Obawy o rewizjonizm niemiecki napędzały polską politykę przez wiele następnych lat. Po 1945 roku Polska straciła 20% swojego wcześniejszego terytorium. (MKC)
poprzedni 
