opis filmu
Zebrani w galerii plastycy, krytycy, młodzież. Edward Krasiński. Umocowywanie łańcucha. Uczestnicy. Tadeusz Kantor trzyma w ręku reprodukcję „Lekcji anatomii” Rembrandta. Publiczność. Mężczyzna kładzie się na stole i odgrywa „umarłego” z obrazu. Publiczność. Kantor tnie ubranie „umarłego”. Wyciąganie przedmiotów z kieszeni. Publiczność. Mężczyzna schodzi ze stołu. Obrazy Kantora. Tadeusz Kantor.
| 00:00:00:12 | Napis: „HAPPENING PO POLSKU”. Ludzie zebrani w sali wystawowej. |
| 00:00:07:04 | Edward Krasiński. |
| 00:00:08:12 | Puszka farby emulsyjnej. |
| 00:00:11:02 | Umocowywanie łańcucha. Edward Krasiński. |
| 00:00:15:22 | Kobieta wśród publiczności. Tadeusz Kantor: „Ja będę usiłował układać i państwo będą usiłowali układać. I chciałbym, żeby się wywiązała ideologiczna dyskusja”. |
| 00:00:20:18 | Tadeusz Kantor prezentuje reprodukcję „Lekcji Anatomii” Rembrandta. |
| 00:00:24:21 | Publiczność przyglądająca się happeningowi. W ostatnim rzędzie, drugi od lewej – Wiesław Borowski. |
| 00:00:27:13 | Mężczyzna kładzie się na stole. Kantor na pierwszym planie trzyma reprodukcję „Lekcji anatomii”. Tadeusz Kantor: „Jeszcze ktoś ma jakieś uwagi kompozycyjne? Ja bym chciał jeszcze określić pewne charaktery. Pan jest lizus, tak? Szalenie... może tępy nawet, bym powiedział”. |
| 00:00:37:14 | Henryk Stażewski i Magdalena Więcek. |
| 00:00:49:06 | Mężczyzna w ciemnych okularach wśród publiczności. Tadeusz Kantor: „Same tępe twarze”. |
| 00:00:57:03 | Kantor tnie nożyczkami ubranie mężczyzny odgrywającego rolę umarłego. Tadeusz Kantor: „Pierwsza część jest anatomia ubrania. Druga część będzie obraz. A trzecia – resztki. Zobaczycie państwo na obrazie zawartość jego kieszeni”. |
| 00:01:08:06 | Publiczność. Tadeusz Kantor: „Zobaczycie prawdziwą, niezafałszowaną stronę indywidualności. Zapomniane resztki, odpadki pomięte, ulegające powolnemu rozkładowi”. |
| 00:01:15:01 | Zgromadzone przedmioty wyjęte z kieszeni. |
| 00:01:19:18 | Mężczyzna wśród publiczności. Tadeusz Kantor: „Właściwie pierwsza część to już skończona”. |
| 00:01:21:14 | Mężczyzna leżący na stole wstaje. Tadeusz Kantor: „Poprosimy trupa, ażeby opuścił swoje...”. |
| 00:01:26:14 | Podarte ubrania leżące na stole. Tadeusz Kantor: „Te przedmioty już same w sobie miały bardzo wiele kolorów. Nie ma sensu, żeby do tych przedmiotów dodawać jeszcze swój własny kolor. Po co?”. |
| 00:01:37:03 | Henryk Stażewski i Magdalena Więcek. |
| 00:01:37:04 | Publiczność. Obrazy Tadeusza Kantora. Tadeusz Kantor: „Zrobiłem podobną próbę w Galerii Krzysztofory. Wielu moich kolegów marzyło o tym, znaczy niewielu, kilku było takich, którzy mówili: »Tak bym chciał, żeby mój obraz został wyrzucony z galerii«, ale im się nie udało”. |
| 00:01:56:03 | Tadeusz Kantor. |
| 00:02:00:09 | Plansza końcowa: „Produkcja WYTWÓRNIA FILMÓW DOKUMENTALNYCH WARSZAWA 1969”. |
tekst lektorski
Co nam się nie podoba w tradycyjnych galeriach sztuki? Właśnie tradycja, nawyk, rutyna – pod takim hasłem występują polscy zwolennicy happeningu. Ich mistrz Tadeusz Kantor demonstruje w Warszawie swoje poglądy. Temat dzisiejszego pokazu – nowe spojrzenie na Rembrandtowską „Lekcję anatomii”. Uczestnicy happeningu muszą być przygotowani nawet na publiczną analizę swego intelektu. Trzeba wierzyć Kantorowi na słowo, że z takich zabaw wyłania się wizja prawdziwej sztuki.
komentarz
Tadeusz Kantor, „Lekcja anatomii wedle Rembrandta”, 1969.
Happening zrealizowano po raz pierwszy w Norymberdze w 1968 roku; rok później, 24 stycznia 1969 roku, powtórzono go w Galerii Foksal. Tutaj, podobnie jak w „Tratwie Meduzy” w „Panoramicznym Happeningu Morskim”, Kantor wziął na warsztat jako „przedmiot gotowy” słynny historyczny obraz – „Lekcję anatomii doktora Tulpa” Rembrandta. Uczestnikami happeningu, którzy wcielili się w medyków, byli hipisi, wnoszący do rekonstrukcji współczesny kostium w postaci właściwego sobie wyglądu, długich włosów, okularów lenonek.
Wiwisekcji poddano ubranie. Kieszenie opróżniono, a znalezione w nich przedmioty – chustki, zdjęcia, długopisy, szczotki do zębów, kapsle (należące do „rzeczywistości najniższej rangi”) – wystawiono na widok publiczny, tworząc z nich kolaż. Kantor nawiązywał do idei ludzkiego ambalażu:
„Oto jest interesująca treść i zawartość / tych intymnych schowków / i ukrytych melin / oto prawdziwa / nie sfałszowania strona / indywidualności / zapomniane resztki, / wstydliwe odpadki, / zmięte i pogniecione / kieszenie! / śmieszne organy / ludzkiego / instynktu / przechowywania / i pamięci!”.
(Fragment partytury opublikowanej w postaci ulotki Galerii Foksal w kwietniu 1969 roku).
Łukasz Mojsak
Opis na podstawie: Tadeusz Kantor, „Lekcja anatomii wedle Rembrandta”, 1969, nota z Archiwum Eustachego Kossakowskiego, www. artmuseum.pl
poprzedni 
