Pierwszy film

Pierwszy film
Loading the player ...

Polska

1981
Director of Photography: Józef Piwkowski
overview
About the film
Time: 1895
Place: Lyon
Production Manager: Ryszard Okuński, Ignacy Goncerz
Language: pl
hide tab
storyline

Dzień na planie zdjęciowym filmu braci Lumière „Wyjście robotników z fabryki w Lyonie”. Reżyser, niezadowolony z efektu swej pracy, wiele razy powtarza to samo ujęcie. Robotnicy po raz kolejny cierpliwie przechodzą przez bramę fabryki. Tymczasem na łące rozbiera się tajemnicza kobieta... Robotnicy okazują się być statystami, fabryka – dekoracją. Jedynie skończony film nosi znamiona prawdy.

hide tab
comment
komentarz redakcyjny

„Pierwszy film” jest artystyczną trawestacją „Wyjścia robotników z fabryki w Lyonie” („La Sortie de l'usine Lumière à Lyon”) braci Louisa i Augusta Lumière, którego premiera odbyła się 28 grudnia 1895 roku w Grand Café na Boulevard des Capucines w Paryżu, razem z dziewięcioma innymi krótkimi filmami. „Wyjście robotników…”, uznane za pierwszy film w dorobku braci, trwa 46 sekund. Tak jak wszystkie filmy zrealizowane kamerą Lumière, tak i ten zarejestrowano na taśmie 35 mm w formacie 1.33:1, z prędkością ok. 16 klatek na sekundę uzależnioną od ruchu kinooperatora. Stąd też wynika, że film ten mieścił się na zaledwie 17 metach taśmy i liczył ok. 800 klatek.
Pierwsza kamera służyła również jako projektor i pojemnik do wywołania filmu. Podobnie do wszystkich filmów nią nakręconych, także ten zawiera scenę zrealizowaną w jednym ujęciu. Scena ta przedstawia wyjście robotników z fabryki należącej do rodziny Lumière przez bramę na ulicy Saint-Victor pod numerem 25, w Montplaisir, na obrzeżach Lyonu. Powstały wówczas trzy wersje tego ujęcia. W Polsce dostępna i znana była jedna z nich. Józef Piwkowski istnienie innych wersji odkrył, analizując fotosy zamieszczane w publikacjach o początkach kinematografii. Zdjęcia były robione z podobnej perspektywy, ale nie pochodziły z filmu znanego autorowi. Dziś istnienie innych wersji jest faktem powszechnie znanym.
Autor korzystał z kopii filmu braci Lumière znajdującej się w Filmotece Narodowej. Zdobycie akceptacji na jej wykorzystanie oraz poprzedzające ją próby analizy praw autorskich i praw do reinterpretacji (swego rodzaju „remiksu”) – a trzeba przypomnieć, że rozmowy odbywały się na początku lat 80. XX wieku, kiedy dyskurs prawny w erze przedcyfrowej dopiero miał się rozpocząć – nie były łatwe i nie skończyły się jednoznaczną opinią. Z kopii z kolekcji Filmoteki Narodowej wykonano w laboratorium WFDiF dupnegatyw i następnie kopie dla dalszych różnorakich prób obróbki materiału, wykorzystanych (lub nie) w finalnej wersji „Pierwszego filmu”. (EW)


komentarz redakcyjny

Jeśli podczas oglądania filmu widz jest skonsternowany i nie może odgadnąć, gdzie kończy się film braci Lumière, a gdzie zaczyna się film Piwkowskiego, to znaczy, że ten ostatni osiągnął swój cel. Dla wykreowania „reenactmentu” wydarzenia sprzed stu lat autor posłużył się kombinacją zabiegów aktorskich, operatorskich, montażowych i laboratoryjnych. Podczas zaledwie trzech dni zdjęciowych kamera rejestrowała sceny będące punktem wyjścia do dalszej głębokiej obróbki. Właśnie to przetworzenie obrazu stanowi esencję filmu.
Właściwy film powstał dopiero na stole trikowym „Crass” – kluczowym narzędziu w tworzeniu animacji w Studiu Se-Ma-For. Aby podkreślić efekt „dawności”, „filmowej patyny”, Piwkowski celowo dobierał materiały filmowe – poprosił o materiały ORWO (negatyw kamerowy ORWO NP7, zamiast najbardziej wówczas pożądanego materiału Kodak Eastman).
Pozytyw wykonany z negatywu kamerowego był wyświetlany na reprojektorze w taki sposób, by obraz rzucany na matówkę mógł być w pełni kontrolowany podczas przefotografowania na stole trikowym. Stół trikowy „Crass”, będący wyjątkowym zespołem maszynerii dostosowanym do różnorodnych potrzeb animacji poklatkowej, pozwalał na dowolną zmianę prędkości wykonywania zdjęć i precyzyjne ustawienia kadru, powiększenia itd. Dopiero tak powstały w kamerze animacyjnej dupnegatyw (kontrnegatyw) stał się źródłem kopii roboczej, potem wzorcowej, a następnie kopii dystrybucyjnych. Stał się także źródłem do digitalizacji w projekcie digitalizacyjnym Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej. (EW)

hide tab
did you know?
  • Inspiracją twórczą filmu był pierwszy film braci Louisa i Augusta Lumière pokazujący wyjście robotników z fabryki Antoine Lumière w Lyonie w roku 1894 lub 1895.
hide tab