Plener

Plener
Loading the player ...
Full title: Plener. Rzeźbiarze – w plenerze, w Osiekach
Release Date: 1965-09-24
Date of Production: 1965
Duration: 0:01:55
Subject Categories: styl życia, kultura i sztuka
overview
About the film

Szydłowiec. Ratusz miejski. Kamieniołom. Artyści w plenerze. Rzeźbiarze podczas pracy. Osieki, malarze pracują nad pracami. Artyści przygotowują wystawę plenerową. Przyglądają się literaci Julian Przyboś i Artur Sandauer. Ustawianie prac. Jako ostatnia – praca Ludmiły Popiel z cyklu „Labirynty”.

Supervisor: Helena Lemańska
Written by: Jerzy Kasprzycki
Director of Photography: Henryk Makarewicz, Ryszard Golc
Sound Effects: Ryszard Sulewski
Subject Number: 4-5
Person: Artur Sandauer (krytyk literacki, eseista), Jerzy Fedorowicz (malarz, konceptualista), Stefan Kościelecki (malarz), Adam Roman (rzeźbiarz), Maria Tyrankiewicz-Bojara (malarka), Julian Przyboś (poeta, eseista), Maria Antoszkiewicz (malarka), Marian Rojewski (grafik), Domicella Bożekowska (rzeźbiarka)
Time: 1965
Place: Szydłowiec, Osieki
Rights: WFDiF
Sound: mono
Frame Size: 4:3
Colour system: czarno-biały
Sequence description
00:00:00:00Napis: „Plener”. Zamek w Szydłowcu.
00:00:02:21Ratusz.
00:00:08:13Kamieniołomy.
00:00:10:13Gruszczyński rzeźbi w kamieniu.
00:00:14:03Roman rzeźbi w kamieniu.
00:00:17:20Binder rzeźbi w kamieniu.
00:00:21:19Bożekowska rzeźbi w kamieniu.
00:00:29:12Bożekowska i jej rzeźba.
00:00:43:19Kościelecki maluje techniką rozpylania.
00:00:49:01Piengalski maluje kompozycje graficzne.
00:00:57:10Wyjmowanie płyt z chodnika.
00:01:01:18Rojewski wbija pal.
00:01:03:10Przygotowania do wystawy w plenerze.
00:01:15:02Obraz Chwałczyka.
00:01:18:13Przyboś i Sandauer z żoną.
00:01:23:06Antoszkiewicz ustawia swoje prace.
00:01:31:12Tyrankiewicz ustawia swoje prace na ciągniku.
00:01:37:18Wieszanie obrazów na siatce.
00:01:42:15Federowicz ustawia swoje dzieło.
00:01:48:07Kompozycje przestrzenne.
00:01:51:22Obraz Ludmiły Popiel.
hide tab
reader text

Szydłowiec w województwie kieleckim, miasto znane nie tylko z ciekawej architektury, ale i ze swych kamieniołomów. Przez cały wrzesień młotki stukały tutaj w celach nie tylko produkcyjnych. Dziesięciu artystom rzeźbiarzom powiedziano po prostu: macie surowiec, narzędzia, transport i twórzcie. Co najdziwniejsze, nikt nie żądał, aby efektem tego pleneru był pomnik zasłużonego pracownika przemysłu kamieniarskiego. Podobna impreza plenerowa malarzy w Osiekach nad jeziorem Jamno. I tutaj artystom pozostawiono wolną rękę, zapewniając im natomiast przez trzy tygodnie wikt i opierunek. Wolni od trosk doczesnych zapełnili różnymi technikami dziesiątki metrów kwadratowych płótna. W sztuce współczesnej ważne jest jednak nie tylko samo dzieło, ale i jego ekspozycja. Przygotowania do wystawy, na którą zaproszono zaprzyjaźnionych koneserów. Obraz już jest, trzeba jeszcze znaleźć odpowiednie tło. O! Może tutaj? Takich krytyków jak Przybosia i Sandauera trudno zadowolić. Artyści prześcigali się w poszukiwaniu oprawy plastycznej możliwie śmiałej i niecodziennej. O niektóre ponętne miejsca toczyły się zacięte spory. Tylko niewielu uczestników pleneru pozostało wiernych zasadzie – samo dzieło świadczy o sobie.

hide tab
comment
komentarz eksperta

Polska sztuka współczesna w okresie PRL-u rozwijała się w dużej mierze w scenerii plenerów i sympozjów organizowanych pod państwowym mecenatem. Reportaż dokumentuje dwa tego rodzaju zloty, które miały miejsce w 1965 roku: plener rzeźbiarski w Szydłowcu oraz Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach.
Ta druga impreza, organizowana corocznie w latach 1963–1981, stała się jednym z najważniejszych wydarzeń w powojennej historii sztuki współczesnej w Polsce oraz przyczyniła się do rozwoju nowych tendencji awangardowych i sztuki konceptualnej. Kalendarium plenerów osieckich zawiera następujący opis trzeciej edycji pleneru w 1965 roku:
„Komitet organizacyjny III Pleneru, usiłując sprostać dobrym opiniom o dwóch poprzednich spotkaniach osieckich, podjął próbę połączenia »międzynarodowego« charakteru z naukowym profilem Osiek. Po raz pierwszy w wydanym w trzech językach Informatorze pojawił się znak graficzny Spotkań, którego autorem był Jerzy Fedorowicz.
Opinię Henryka Stażewskiego, uznającego plener koszaliński za »rodzaj kongresu poświęconego sztuce«, organizatorzy potraktowali serio, zapraszając na to Spotkanie teoretyków sztuki.
III Plener odbył się w Osiekach w terminie 28 sierpnia–17 września 1965 roku. Wzięło w nim udział 30 artystów, w tym Henryk Stażewski i Maria Ewa Łunkiewicz na prawach uczestników honorowych. Siedmiu krytyków i teoretyków sztuki zajmowało się w wykładach problemami sztuki i krytyki artystycznej. [...] Na terenie ośrodka, oprócz wystaw dydaktycznych przygotowanych przez Janusza i Marię Boguckich, eksponowane były wystawy indywidualne: Marii Antoszkiewicz, Ireneusza Pierzgalskiego i Stanisława Fijałkowskiego, Jana Chwałczyka i Wandy Gołkowskiej. Odbyła się także wystawa poplenerowa. Plenerowi towarzyszyła również wystawa retrospektywna darów osieckich. Artyści brali udział w spotkaniach z młodzieżą szkół średnich, nauczycielami i indywidualnymi turystami”.
Łukasz Mojsak

Cytat za: Ewa Kowalska, „Kalendarium plenerów osieckich 1963–1981”, [w:] „Awangarda w plenerze: Osieki i Łazy 1963-1981”, red. Ryszard Ziarkiewicz, Koszalin 2008.

hide tab