Do krwi ostatniej...

Część I
Grudzień 1941 roku. Trwa obrona Moskwy. W okopach toczy się zażarta walka. Wśród walczących jest Polak, porucznik Zygmunt Gawlik. W samolocie lecącym do Kujbyszewa generał Władysław Sikorski powierza porucznikowi Andrzejowi Radwanowi posadę w ambasadzie w Kujbyszewie, chcąc mieć na miejscu zaufanego człowieka. To pierwsza wizyta Sikorskiego w ZSRR. W okopach Gawlik dowiaduje się, że w ZSRR zostanie utworzone polskie wojsko. Gawlik zostaje ranny w walce. Tymczasem Sikorski spotyka się ze Stalinem. Sikorski zwraca uwagę na złe warunki, w których ma formować się polskie wojsko. Mówi o konieczności przeniesienia koncentracji do Iranu, chyba że Rosjanie poprawią dotychczasowe warunki. Stalin nie chce się zgodzić na przeniesienie wojsk do Iranu. Uważa, że wojska polskie musi wspomóc Armię Czerwoną – sugeruje, że ułatwi to mu późniejsze podjęcie decyzji w sprawie nowych granic Polski.
Gawlik, który wyszedł ze szpitala, odnajduje siostrę Anię. Ania pracuje w radzieckim szpitalu w Kujbyszewie. Sympatyzuje z komunistami, zna Wandę Wasilewską. Zygmunt i Anna spotykają się w Radiokomitecie z Wasilewską i innymi komunistami. Wasilewska jest przekonana, że tylko wspólna walka u boku Armii Czerwonej zagwarantuje Polsce przyszłość. W polskiej ambasadzie atmosfera staje się nerwowa. W paczce z Londynu znajdują książeczki do nabożeństwa i blaszki z napisem „Za cierpiącą pod jarzmem bolszewickim Rosję”. Nie na taką pomoc czekają. Radwan spotyka na ulicy starego znajomego sprzed wojny – Gawlika. Towarzyszy mu Ania. Radwan zaprasza Anię na wytworną kolację i wyznaje jej miłość. Zygmunt jest przeciwny tej znajomości – Radwan jest sanacyjnym oficerem, a oni komunistami.
Młody mężczyzna Zbigniew Trepko, pracujący jako drwal w ZSRR, wyrusza w daleką drogę. Chce się zaciągnąć do polskiego wojska. Do Ani przychodzi z wizytą Radwan. Młodzi są zakochani. Zygmunt chce przekonać Andrzeja do komunizmu. Pragnąc uchronić wszystkich, zakazuje mu odwiedzin – Radwan jako pracownik ambasady rządu londyńskiego nie powinien kontaktować się z komunistami, a i oni nie powinni z nim rozmawiać. Zbyt wiele ich dzieli. Trepko ma problemy z zaciągnięciem się do wojska - jego ojciec był komunistą, tymczasem w komisji wierzą, że Rosjanie przegrają wojnę, którą wygrają alianci zachodni. Trepkę zatrzymują Rosjanie i wysyłają do pracy na traktorze, co pozwoli mu w przyszłości na zostanie czołgistą.
Anders spotyka się z przedstawicielem rządu radzieckiego. Ponownie porusza problem złych warunków i konieczności przeniesienia wojsk do Iranu. Rosjanie pozostają nieugięci.
Wasilewska i komuniści świętują powstanie Polskiej Partii Robotniczej. Krytykują Sikorskiego. Pragną budować Polskę u boku ZSRR. Anders wybiera politykę siły i jest zdecydowany wyprowadzić z Rosji 45 tysięcy żołnierzy. Wie, że Rosjanom nie można ufać ze względu na historycznie sprzeczne interesy. Sikorski naradza się w Londynie z członkami rządu w sprawie tej kwestii. Radwan wyjeżdża. Żegna się z Anią i prosi ją o rękę. Zygmunt mówi Ani, że Radwan dostarcza ambasadzie informacji o komunistach. Radwan spotyka dawnego znajomego, kapitana Wicherskiego. Przy wódce Wicherski krytykuje decyzję Andersa. Lud rosyjski uważa Polaków za zdrajców. Wicherski mówi Radwanowi, że jest dezerterem, i że zostaje w ZSRR. W ambasadzie informują Radwana, że rozpoczyna się śledztwo w jego sprawie – jest podejrzany o bycie szpiegiem, o utrzymywanie kontaktów z komunistami. Ania nie chce go znać. Radwan z rozpaczy się upija, myśli o samobójstwie. Wicherski także pije; martwi się tym, że bezczynnie traci czas. Wie, że trzeba formować wojsko. Radwan dezerteruje. W Londynie angielski minister twierdzi, że Polacy nie mogą w tej sytuacji atakować Rosjan – chodzi o sprawę Katynia – bo Armia Czerwona wejdzie do Polski i będzie dyktować warunki. Jego zdaniem decyzja Andersa była zła. Wasilewska prosi rosyjskich komunistów o pomoc, odżegnując się od Sikorskiego. Radwan i Wicherski rozmawiają o zaprzepaszczonej szansie na wyjazd. Wicherski stwierdza: „po to, by istnieć, musimy być z nimi”.
Część II
Rok 1943. Ochotnicy zgłaszają się do nowo formowanego polskiego wojska na terenie Związku Radzieckiego. To początki 1 Dywizji Kościuszkowskiej. Dywizją dowodzą polscy komuniści, którzy współpracują z Armią Czerwoną i roztaczają przed rekrutami nową wizję Polski. Do dywizji chce dołączyć Radwan, jednak zwierzchnicy nie mają do niego zaufania. Porucznik Gawlik jest przeciwny jego kandydaturze, ale popierają ją m.in. kapitan Wicherski i Wanda Wasilewska. Radwan zostaje przyjęty.
Żołnierze są podzieleni. Część z nich popiera komunistów, ale niektórzy są wobec nich sceptyczni. Należy do nich Trepko. Kiedy za złe zachowanie zostaje wezwany do porucznika Gawlika, ten odkrywa, że Trepko jest jego synem. Mówi mu o tym, ale chłopak wypiera się go i prosi o przeniesienie. Żołnierze rozpoczynają ćwiczenia z bronią i ciężkim sprzętem bojowym. Dowódcy uczą żołnierzy nowej, poprawnej politycznie piosenki – to „Oka”. Żołnierze dowiadują się o śmierci generała Sikorskiego. Odbywa się msza w intencji zmarłego.
Wasilewska przemawia do żołnierzy I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Zgromadzeni żołnierze składają przysięgę i odśpiewują „Rotę”. Wojsko opuszcza obóz. W okopach czekają na bitwę. Do dywizji jako sanitariuszka dołącza Ania. Brat ukrył przed nią fakt, że Radwan także jest tutaj. Relacje Zygmunta z synem nadal są chłodne. Zbliża się bitwa pod Lenino. 1 batalion I Dywizji, w którym walczy Radwan, dostaje rozkaz wykonania rozpoznania boju. Oznacza to, że jako pierwszy wyruszy do walki. Żołnierze są przejęci. Trudna walka rozgrywa się we mgle. W szpitalu polowym wszyscy czekają na pierwszych rannych. Batalion musi utrzymać się pod silnym ostrzałem przez następną godzinę. Straty w ludziach są coraz większe. Rozpoczyna się natarcie. W trakcie bitwy Radwan przejmuje dowodzenie. Do walki włączają się niemieckie samoloty. Ranny kapitan Wicherski popełnia samobójstwo. Po ciężkiej walce polskie czołgi wjeżdżają do wioski. Zygmunt pod ostrzałem biegnie do rannego syna, który umiera na jego rękach. Zygmunt ginie. Radwan zostaje ranny. Czuwa nad nim Ania. (KKB)