opis filmu
Dramat, oparty na motywie drogi, przedstawiający tragiczny los dziecka walczącego o życie z machiną ludobójstwa i zrealizowany w konwencji metaforycznej przypowieści.
treść
Rok 1943. Nastoletnia Żydówka Ruth i jej bliscy zostają wywiezieni z rodzinnego miasteczka. W czasie transportu matka wyrzuca dziewczynkę z ciężarówki. Kobieta razem z innymi Żydami ginie zamordowana w lesie. Ruth ukrywa się u wiejskiego gospodarza. Zostaje jednak zadenuncjowana przez jego żonę. W nocy Ruth udaje się uciec z niemieckiego aresztu. Przedostaje się do warszawskiego getta. Odnajduje dziadków i ciotkę Rachel.
Dzięki pomocy członków ruchu oporu Rachel wydostaje się z getta. W momencie wybuchu powstania Ruth ucieka z płonącej dzielnicy i ukrywa się w żeńskim klasztorze. Kiedy Niemcy zaczynają szukać w nim żydowskich dzieci, siostra Teresa wysyła dziewczynkę do zaufanego kolejarza, który następnie wysyła ją w dalszą drogę pociągiem. Skład zostaje wykolejony przez partyzantów. Poturbowana Ruth ucieka do pobliskiego górskiego uzdrowiska i znajduje schronienie u Antka, który pracuje dla miejscowego fotografa - volksdeutscha. Do miasteczka przyjeżdża wysoki oficer SS, Walter Knoch. Znany z okrucieństwa, ma za zadanie rozprawić się z miejscowym ruchem oporu. Chlubi się albumem z drastycznymi zdjęciami z likwidacji getta. Fotograf znajduje Ruth i wydaje ją Niemcom. Okazuje się, że Rachel która pracuje dla ruchu oporu, jest jednocześnie sekretarką i kochanką miejscowego komendanta Kleinschmidta. Ruth ma zostać stracona razem z innymi zakładnikami, aresztowanymi za wykolejenie pociągu. Rachel udaje się w towarzystwie Knocha na miejsce egzekucji, by ratować siostrzenicę. Rzuca w Niemców granatem. Ginie, umożliwia jednak Ruth dalszą ucieczkę.
komentarz
głosy prasy
„Niestety jednak w większości przypadków mamy do czynienia z dosłownością, tak łatwo przechodzącą w płaski schemat. Gorzej: mamy do czynienia z kopiami, i to niewysokiej jakości [...]. W pewnej chwili »Wedle wyroków Twoich« zacząłem oglądać jak antologię wątków i epizodów zaczerpniętych z całej powojennej historii naszego kina”.
Oskar Sobański, „Film”, 39/1984.
„Część druga dziejąca się w górskim kurorcie sprawia wrażenie, jakby była z zupełnie innego filmu [...]. Pełno w tej części znanych chwytów, schematów i uproszczeń, z autentycznego dramatu robi się kostiumowy kryminał osadzony w realiach wojennych”.
Jakub Kaczkowski, „Stolica”, 42/1984.
„Dramatyczne perypetie dziecka przedstawiają autorzy w dłuższej serii zdarzeń w nierównym, by tak rzec, ciężarze gatunkowym. Wprawdzie bowiem rychło podczas projekcji staje się oczywiste, że w filmie w dużej mierze ma obowiązywać stosowny do wieku bohaterki, punkt widzenia dziecka, zaraz też jednak nasuwa się pewna obawa o niewspółmierność tak zaprojektowanych dwu warstw opowieści. Przerażające, horrendalne chwilami wypadki spotykające dziewczynkę mają korespondować z wątkami o rozleglejszej perspektywie”.
Henryk Tronowicz, „Kino”, 11/1984.
ciekawostki
Rolę Ruth zagrała 12-letnia Sharon Brauner z Berlina Zachodniego.
W roli oficera SS Knocha wystąpił francuski aktor Mathieu Carrière, znany m.in. z filmów „Niepokoje wychowanka Törlessa” Volkera Schlöndorffa (1966) i „Bramy raju” Andrzeja Wajdy (1967). W roli Kleinschmidta, komendanta miasta, wystąpił niemiecki aktor Günther Lamprecht, znany m.in. z filmu „Małżeństwo Marii Braun” Rainera Wernera Fassbindera (1978).
Sceny w getcie nakręcono w Łodzi. W ciągu kilku dni przy ulicy Narutowicza zbudowano 50-metrowy mur z czerwonej cegły, która pochodziła z rozbiórek pobliskich kamienic. 12-metrowy fragment, imitujący mur warszawskiego getta, wybudowano także na ulicy Solnej. Zdjęcia realizowano również w Kutnie, Szczawnicy, w okolicach Kielc, a sceny końcowe w Szydłowcu.
Teksty piosenek napisali: Jonasz Kofta i Michał Friedman (jidysz). Piosenki zaśpiewały: Zdzisława Sośnicka oraz Małgorzata Czerska i Alina Świdowska (jidysz).
W filmie wykorzystano materiały archiwalne WFD w Warszawie oraz Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich.
W zbiorach Filmoteki Narodowej znajduje się zwiastun filmu, który nie był rozpowszechniany (odrzucony przez reżysera).
plakaty i fotosy
Na zdjęciu: Sharon Brauner
Na zdjęciu: Wojciech Maciuszonek
Na zdjęciu: Sharon Brauner
Scenariusz „Wedle wyroków Twoich” powstał z inspiracji prozą Paula Hengge i Arta Bernda oraz Bogdana Wojdowskiego (nowela „Ścieżka”). Jerzy Hoffman i Jan Purzycki wykorzystali również autentyczne wojenne wspomnienia, pamiętniki i relacje. Film porusza temat Holocaustu i ukazuje dramatyczne losy żydowskiej dziewczynki.
Reżyser w przejmujący sposób zestawia świat wrażliwego i bezbronnego dziecka z okrucieństwem wojny i obłędem nazistowskiej ideologii i antysemityzmu. Kiedy ginie rodzina Ruth, a jej bezpieczny, małomiasteczkowy świat przestaje nagle istnieć, przerażona dziewczynka zostaje skazana na los uciekającej przed nagonką zwierzyny. Jej przeżycia ukazane są m.in. na tle tragicznych wydarzeń związanych z likwidacją warszawskiej dzielnicy żydowskiej i powstaniem w getcie. Bezradnej dziewczynce pomagają szlachetni ludzie: gospodarz, zakonnice, kolejarze, ale z wielu sytuacji wychodzi obronną ręką jedynie dzięki szczęśliwym zbiegom okoliczności. Ich nagromadzenie (ciotka Rachel po wyjściu z getta zostaje sekretarką niemieckiego komendanta; udane ucieczki Ruth) pozbawia jednak film wiarygodności.
Reżyser nadużywa także filmowych klisz (np. żydowskie dziecko ukrywające się w przebraniu niedźwiedzia). Na szczególną uwagę zasługuje natomiast staranna scenografia, kostiumy oraz autentyczne dialogi. Atutem filmu jest także znakomita rola Sharon Brauner (Ruth), przejmująca kreacja Anny Dymnej (Rachel) oraz świetne zdjęcia Jerzego Gościka i muzyka Andrzeja Korzyńskiego.